EFA-Rainbow :: Macedonian Political Party in Greece

Friday - 19 April, 2024

The Rainbow Party

» Introduction
» New Manifesto
» Old Manifesto
» Principles
» Founding Principles
» Organisation

Следете нè на:

Aκολουθήστε μας στο:

Follow us on:

ΕFA-Rainbow supports the right of the Catalan people to decide on their future and joins the EFA campaign "Catalonia decides"

Catalonia decides

MAKEDONSKI.ORG

INTERNET RADIO

A selection of Macedonian blogs in Greece

Abecedar
Aegean Macedonian Culture
Antimakedonismos
Mladini-Makedonci

Anti-macedonian policy during the elections for the European Parliament against Rainbow by the Greek state and the Greek mass media

A scandal by the Parliamentary committee

Greek TV stations sabotage EFA-Raibow

Ultra-nationalists want "borders with Serbia"!

"Hellenic Post" sabbotages EFA-Rainbow Campaign

Typical example of censorship of Rainbow

Attack of the Greek Neo-nazi party

A Greek - Macedonian dictionary by Vasko Karatza printed with the support of EFA - Rainbow
Greek Macedonian

D. Lithoxoou

lithoksou.net/home.html
"Extracts of Letters"

Τι έλεγε κάποτε το ΚΚΕ για τους Μακεδόνες

Denying Ethnic Identity:
The Macedonians of Greece, by Human Rights Watch

Linguistics and politics II:
Macedonian Language

Greece's stance towards
its Macedonian minority
and the neighbouring
Republic of Macedonia.

Lawed Arguments
and Omitted Truths

R. Nikovski: Memorandum to the European Parliament
Facts behind the Greek politics towards Macedonia
English Macedonian

"Proposed disciplinary measures to stamp out the Macedonian minority in Greece by the National Security Service"

Center Maurits Coppieters

Greek Anti–Nationalistic Movement

Macedonian Forum for politics and history

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΕΛΛΗΝΟ-ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΛΕΞΙΚΟΥ ΤΟΥ ΒΑΣΚΟΥ ΚΑΡΑΤΖΑ (2008)

Αθήνα, 2 Ιουνίου 2009

Riki Van Boeschoten

Συνήθως η δημοσίευση λεξικού δεν αποτελεί σημαντικό εκδοτικό γεγονός. Το λεξικό που παρουσιάζουμε σήμερα ανήκει σε μια διαφορετική κατηγορία για πολλούς και διάφορους λόγους. Είναι η πρώτη φορά που τυπώνεται στην Ελλάδα ελληνο-μακεδονικό λεξικό. Αυτό το «πρώτη φορά» σαφώς έχει να κάνει με την πολιτική διάσταση που έχει στην Ελλάδα η ύπαρξη μιας γλώσσας που λέγεται «μακεδονική» ή «μακεντόνσκι» και ομιλείται και στην Ελλάδα. H μόνη άλλη φορά, απ’ όσα γνωρίζω, που κυκλοφόρησε λεξικό που συμπεριλάμβανε τη γλώσσα των σλαβόφωνων της Ελλάδας – τότε γνωστή ως «βουλγάρικα» - ήταν πρίν από 200 χρόνια. Είναι το περίφημο Τετράγλωσσο Λεξικό του Δανιήλ Μοσχοπολίτη που τυπώθηκε το 1794. Στόχος όμως εκείνου του λεξικού δεν ήταν κοινωνικός, δηλ. τη διευκόλυνση της επικοινωνίας στο πολυεθνικό περιβάλλον της ύστερης Τουρκοκρατίας. Ο στόχος ήταν πολιτικός, όπως ξεκάθαρα δήλωσε στο προοίμιο ο μητροπολίτης Νεκτάριος που χρηματοδότησε την έκδοση: «Ρωμαιίκια γλώσσα θέλοντας τους πάντας να διδάξη / και τα βουλγαρο-αλβανικά ήθη να μεταλλάξει.» Τον ίδιο στόχο εκφράζεται ακόμα πιο έκδηλα στο ακόλουθο γνωστό τετράστιχο:

«Αλβανοί, Βλάχοι, Βούλγαροι, Αλλόγλωσσοι χαρήτε
Κι ετοιμασθήτε όλοι σας, Ρωμαίοι να γενήτε
Βαρβαρικήν αφήνοντες γλώσσα, φωνήν και ήθη
Όπου στους απογόνους σας να φαίνωνται σαν μύθοι» (Κωστόπουλος σ. 55-56)

Αλλά ας αφήσουμε αυτό το μακρινό παρελθόν. Όλοι γνωρίζουμε ότι οι «αλλόγλωσσοι» στους οποίους αναφέρεται το τετράστιχο άργησαν λιγάκι να γίνουν «Ρωμαίοι» και σίγουρα δεν έγιναν Ρωμαίοι εξαιτίας του Τετράγλωσσου Λεξικού.

Πιο κοντά σε μας οφείλουμε να διαπιστώσουμε τα εξής για αυτή τη γλώσσα που τόσους φόβους φαίνεται να προκαλεί: ότι σε χώρες όπου η ύπαρξη της μακεδονικής γλώσσας δεν έχει πολιτική αλλά μόνο πολιτισμική διάσταση κυκλοφορούν από καιρό λεξικά από και προς τα μακεδονικά, ακόμα και ειδικευμένα σε κάποιο κλάδο της επιστήμης γλωσσάρια. Προσωπικά μου στάθηκε παρά πολύ χρήσιμο ένα εξαιρετικό αγγλο-μακεδονικό και μακεδονικό-αγγλικό λεξικό που εκδόθηκε από το γνωστό εκδοτικό οίκο Routledge. Παρομοίως η μακεδονική γλώσσα διδάσκεται ως μια από τις νοτιοσλαβικές γλώσσες στα τμήματα Σλαβικών Σπουδών πολλών Πανεπιστημίων του εξωτερικού.

Στην Ελλάδα, παρά το άνοιγμα προς τις γειτονικές χώρες κατά τις τελευταίες 2 δεκαετίες τα μακεδονικά και πάλι απουσιάζουν. Η παρουσία μεταναστών από τη Βουλγαρία και την Αλβανία οδήγησε στην έκδοση εύχρηστων λεξικών τσέπης από και προς τις γλώσσες αυτές τα οποία ήδη παίζουν σημαντικό ρόλο στην αμοιβαία κατανόηση μεταξύ γηγενών και μεταναστών. Λεξικό μακεδονικό δεν υπήρχε και όπως είπαμε σήμερα κυκλοφορεί για πρώτη φορά. Στο χώρο της εκπαίδευσης, η πολιτική και οικονομική διείσδυση της Ελλάδας στα Βαλκάνια ήταν ένας από τους σημαντικότερους λόγους ίδρυσης δύο νέων πανεπιστημιακών τμημάτων Βαλκανικών Σπουδών, όπου διδάσκονται όλες οι βαλκανικές γλώσσες πλην όμως των μακεδονικών. Ο λόγος αυτής της απουσίας δεν είναι ότι δεν υπάρχει ανάγκη – εξάλλου γνωρίζω αρκετούς ellines επιστήμονες που έμαθαν μόνοι τους μακεδονικά γιατί το είχαν ανάγκη για τη δουλειά τους – Ο λόγος είναι κυρίως ότι αυτή η γλώσσα είναι ακατανόμαστη από επίσημη πλευρά λόγω των διαπραγματεύσεων για το όνομα της γειτονικής Δημοκρατίας.

Αυτή η αντίφαση ανάμεσα στην πρακτική και την πολιτική πλευρά του ζητήματος οδηγεί ενίοτε σε τραγελαφικά φαινόμενα. Κάποτε διάβασα στην αγγλόφωνη έκδοση ελληνικής εφημερίδας που κυκλοφορεί ευρέως στα Βαλκάνια μια αγγελία εμπορικής επιχείρησης. Το άτομο που αναζητούσε η εταιρία έπρεπε μεταξύ άλλων να διαθέτει και καλές γνώσεις των «φυρομιανιών»! Ενός νεολογισμός που υποδήλωνε τη γλώσσας της FYROM Former Yugoslav Republic of Macedonia.

Ευτυχώς, ούτε οι γλώσσες ούτε οι άνθρωποι καθορίζονται αποκλειστικά και μόνο από την πολιτική. Εξελίσσονται και επικοινωνούν και χωρίς τις αποφάσεις των πολιτικών. Ο Βάσκο Καρατζάς, ο συντάκτης του λεξικού και άνθρωπος που αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του για να προωθήσει την επικοινωνία του ελληνικού και του μακεδονικού λαού το απέδειξε με τις πράξεις του. Στο πρόλογο εκφράζει την ευχή ότι το λεξικό αυτό θα είναι ένα μικρό λιθαράκι που θα συμβάλει στην προσέγγιση των δύο λαών. Ελπίζει ότι η ανάπτυξη της γλωσσικής επικοινωνίας θα συμβάλει και στη βελτίωση των σχέσεων στην καθημερινή ζωή. Φυσικά, αναγνωρίζει και ο ίδιος ότι δεν αρκεί ένα λεξικό για να επιτευχθεί αυτό. Είναι όμως σωστό ότι η γνώση και ο σεβασμός του πολιτισμού του άλλου – και γιατί όχι και η περιέργεια - είναι μια πρώτη προϋπόθεση για την προσέγγιση. Αντίστροφα η άγνοια και η αδιαφορία για τον πολιτισμό του άλλου ή η πεποίθηση ότι ο δικός σου πολιτισμός είναι ανώτερος όλων των άλλων οδηγεί στο φανατισμό και την μισαλλοδοξία.

Υπάρχουν πολλά παραδείγματα αυτής της τελευταίας στάσης στην ελληνική βιβλιογραφία περί μακεδονικής γλώσσας. Οι περισσότερες από τις θεωρίες αυτές που υπερτονίζουν την ελληνική επιρροή είναι αστήρικτες από επιστημονική άποψη αλλά εξακολουθούν να αναπαράγονται με ιδιαίτερο ζήλο ακόμα και σήμερα. Ένα ακραίο παράδειγμα είναι το βιβλίο ενός γυμνασιάρχη του ελληνικού σχολείου του Μοναστηρίου, του Κωνσταντίνου Τσιούλκα, που τυπώθηκε το 1907. Το βιβλίο αυτό, με τίτλο Συμβολαί εις τη διγλωσσίαν των Μακεδόνων, υποστηρίζει ότι η γλώσσα των σλαβοφώνων της ελληνικής Μακεδονίας ήταν μόνο κατά τα φαινόμενα σλαβική. Στην πραγματικότητα, υποστηρίζει ο συγγραφέας, καταγόμενος ο ίδιος από σλαβόφωνο χωριό της Καστοριάς, η γλώσσα αυτή ήταν ελληνική .

Ο γνωστός καθηγητής γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Νικόλαος Ανδριώτης, στο βιβλίο του «Το Ομόσπονδο Κράτος των Σκοπιών και η γλώσσα του», το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε στα αγγλικά το 1960, απορρίπτει βεβαίως τις αστήρικτες θεωρίες αυτού του είδους, αναγνωρίζοντας ότι ο χαρακτήρας μιας γλώσσας δεν προσδιορίζεται από τις λέξεις της, αλλά από τη γραμματική της. . Ωστόσο, ο ίδιος δίνει τεράστιο βάρος ακριβώς στο λεξιλόγιο του «σλαβικού ιδιώματος του κράτους των Σκοπίων» όπως το ονομάζει. Iσχυρίζεται ότι «οι Σλάβοι της βόρειας Μακεδονίας δεν είχαν δικές τους λέξεις για να εκφράζουν στοιχειώδεις έννοιες όπως αυλή, βρύση, καλύβα, πεθερός, τραπέζι, παίζω». Τα δανείστηκαν από τα ελληνικά. . Ο Ανδριώτης παραθέτει στο βιβλίο του ολόκληρες σειρές τέτοιων δανείων, χωρίς βέβαια να αναφέρει κάποια πηγή. Επιμένει δε ιδίως στις λέξεις της καθημερινής γλώσσας, γιατί τα δάνεια αυτού του τύπου αποδεικνύουν, κατά την άποψή του, τον εκσλαβισμό ενός αρχικά ελληνόφωνου πληθυσμού.

Δεν αμφισβητεί κανείς ότι, ιδίως σε πολυγλωσσικά περιβάλλοντα, τα γλωσσικά δάνεια παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της καθημερινής γλώσσας. Είναι γνωστό ότι η γλώσσα του Μακρυγιάννη και του Κολοκοτρώνη, αλλά και τα δημοτικά τραγούδια, ήταν γεμάτα από τούρκικες και αρβανίτικες λέξεις. Είναι επίσης γνωστό ότι οι Ελληνοαμερικάνοι ονομάζουν το Μερσεντές που οδηγούν «κάρρο» γιατί στα αγγλικά το αυτοκίνητο λέγεται car. Αλλά το να ισχυρίζεται κανείς ότι ένας βασικά αγροτικός λαός δεν έχει δική του λέξη για την αυλή του σπιτιού του και πρέπει να τη δανείζεται από άλλη, υποτιθέμενα ανώτερη γλώσσα, τα ελληνικά, αγγίζει στα όρια της παράνοιας. Παραγνωρίζει επίσης ότι τα γλωσσικά δάνεια ταξιδεύουν και προς τις δύο πλευρές. Ενώ ο Ανδριώτης υποστηρίζει ότι εν έτει 1960 η σλαβική λέξη για το κεφάλι είναι kevalija, όλοι οι νεοέλληνες γνωρίζουν τη λαϊκή έκφραση «κόβει η γκλάβα του» για κάποιο άτομο που είναι έξυπνο, και το ελληνικό λεξικό Μπαμπινιώτη αναγνωρίζει τη λέξη γκλάβα για κεφάλι σαφώς ως σλαβικό δάνειο.

Θα ήταν λοιπόν αρκετά διασκεδαστικό να χρησιμοποιήσει κανείς το ελληνο-μακεδονικό λεξικό για να συγκρίνει τον κατάλογο του Ανδριώτη με τα υποτιθέμενα ελληνικά δάνεια στη «γλώσσα των Σκοπιών» με την καθημερινή χρήση των ίδιών εννοιών σήμερα στην επίσημη μακεδονική γλώσσα.

Δίνω μερικά παραδείγματα για να σας ανοίξω την όρεξη:

Αυλή – Ανδριώτη Αυλία – μακεδονικά ντβόρ
Βρύση – Ανδριώτη vris – μακεδονικά τσέσμα
Πεθερός – Ανδριώτης peher – μακεδονικά σβέκορ, δέδο (και παππους), τεστ
Νύφη – Ανδριώτη νίφα – μακεδονικά νεβέστα

Τελειώνοντας θα ήθελα να πω δύο λόγια για τον ίδιο το συγγραφέα του λεξικού, τον Βάσκο Καρατζά. Είχα την τύχη να τον γνωρίσω το 1988 στα Σκόπια και να μου εξιστορήσει με ειλικρίνεια, με χιούμορ και με πίκρα την ιστορία της ζωής του. Γεννήθηκε το 1923 στο χωριό Ντ’μπενι της Καστοριάς, ένα καθαρά σλαβόφωνο χωριό, στα ελληνικά γνωστό και ως Δενδροχώρι. Ο μεγαλύτερος αδελφός του Τάσος Καρατζάς οργανώθηκε από νωρίς στην ΟΚΝΕ και αργότερα έγινε στέλεχος του ΚΚΕ. Πέρασε πολλά χρόνια στις φυλακές και στην εξορία και εκτελέστηκε από τους Γερμανούς το Μάιο του 1942. Η εκτέλεση του Τάσου σφράγισε και την πορεία του Βάσκου. Πήρε μέρος στην αντίσταση κατά των Γερμανών ως Επονίτης και αργότερα στον εμφύλιο υπηρέτησε ως ασυρματιστής στο Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού. Μετά την ήττα έζησε ως πολιτικός πρόσφυγας στην Τασκένδη, όπου διάφορα περιστατικά τον πίκραναν στη σχέση του με το Κόμμα: ενώ η μεγαλύτερη του επιθυμία ήταν να σπουδάσει λογοτεχνία – έγραφε ποιήματα και ο ίδιος – το Κόμμα του είπε ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται λογοτέχνες, αλλά μηχανικούς. Κι έτσι έγινε μηχανικός αντλίων. Μετά τη ρήξη Τίτο-Στάλιν, το Κόμμα τον χαρακτήρισε ως Τιτοϊκό πράκτορα, λόγω της μακεδονικής καταγωγής του, και τον απομάκρυνε από θέσεις ευθύνης. Μετά την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Σοβ. Ένωσης και Γιουγκοσλαβίας, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, ο Βάσκο Καρατζάς μεταναστεύει στα Σκόπια, όπου έζησε το υπόλοιπο της ζωής του. Παντρεύτηκε μια Ηπειρώτισσα και αφιερώνεται πλέον ολοκληρωτικά στη λογοτεχνία. Γράφει δικά του ποιήματα, πολλά από τα οποία αφορούν το αγαπημένο χωριό του το Ντ’μπενι, αλλά κυρίως μεταφράζει ελληνικά λογοτεχνικά έργα στα μακεδονικά. Έχει μεταφράσει Ρίτσο, Ελύτη, Σεφέρη, Καβάφη, αλλά και έργα ιστορικού και πολιτικού ενδιαφέροντος. Είναι μέσα από τη δουλειά αυτή, καθώς και από την αγάπη που έτρεφε και για τις δύο γλώσσες, που γεννήθηκε το λεξικό αυτό. Ο πόθος του να γυρίσει να δει το χωριό του αλλά και η δυνατότητα να έρχεται τακτικά στην Ελλάδα και να παρακολουθεί από κοντά τα πράγματα που τον ενδιέφεραν δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, καθώς οι ελληνικές αρχές τον θεώρησαν μη έλληνα το γένος και δεν του έδωσαν βίζα παρά μόνο μια φορά.

Το έργο του όμως παρέμεινε. Scripta manent. Το ελληνο-μακεδονικό λεξικό δίνει μια ζωντανή και αρκετά πλήρη εικόνα της σύγχρονης νεοελληνικής δημοτικής γλώσσας, δίνοντας το αντίστοιχο στην καθομιλουμένη μακεδονική και προσθέτοντας σύντομες εξηγήσεις όταν πρόκειται για λέξη που δεν έχει ακριβές αντίστοιχο στη μακεδονική ή αφορά καθαρά ελληνική έκφραση. Πχ στο λήμμα «γαλανόλευκη» εξηγεί ότι πρόκειται για την ελληνική σημαία. ‘Η στο λήμμα «μαγκούφης» εξηγεί ότι πρόκειται είτε για ένα άτομο που ζει μόνο του χωρίς οικογένεια, είτε για κάποιο άτυχο. Το λεξικό συμπληρώνεται με ένα κατάλογο γεωγραφικών ονομάτων και ένα εξίσου χρήσιμο πίνακα με συντομογραφίες. Εκεί που θα μπορούσε να εμπλουτιστεί κατά τη γνώμη μου είναι στα παραδείγματα και στους ιδιωματισμούς. Και βέβαια περιμένουμε και το αντίστροφο λεξικό από τα μακεδονικά προς τα ελληνικά. Εν συντομία αυτό το λεξικό είναι ένας καλός οδηγός ποικίλων χρήσεων. Προσφέρεται σε ταξιδιώτες έλληνες που θέλουν να εκφράζουν τη σκέψη τους στους κατοίκους της γειτονικής χώρας, σε πολίτες της χώρας αυτής που θέλουν να μάθουν ελληνικά ή να επισκεφθούν την Ελλάδα. Θα ήταν επίσης χρήσιμο σε Μακεδόνες της Ελλάδας που γνωρίζουν ελληνικά και τη ντόπια μακεδονική, αλλά έχουν ελλιπείς γνώσεις της επίσημης λογοτεχνικής γλώσσας της Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Και τέλος, όπως ανέφερα παραπάνω, το λεξικό είναι επίσης χρήσιμο για επιστήμονες, ιδίως γλωσσολόγους που θέλουν να μελετήσουν τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ ελληνικής και μακεδονικής γλώσσας. Σας εύχομαι καλή ανάγνωση!

Back to previous page

EFA-Rainbow Archives

EFA 2019 MANIFESTO

Γιατί να ψηφίσω
την ΕΕΣ-Ουράνιο Τόξο

Click here
to read the Abecedar!

Promotion of the
Macedonian Language
Primer at the OSCE HDIM

Greek irredentism and expansionism officially sanctioned by the Greek Parliament

Letter to Carla del Ponte,
Chief Prosecutor for the UN International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia

The Yugoslavian Crisis

Document of the Ministry
of Foreign Affairs
Related to the article - The obvious linguistic particularity - Eletherotypia, 18/11/2006

The ten Greek myths
on the “Macedonian issue”
By IOS team – Eletherotypia, 23/10/2005

Who says there are no
minority languages in Greece?
The "secret" census
in north Greece, in 1920

Map showing the Cultures and Languages in the E.U.

Council of Europe
Framework convention for the Protection of national minorities

Συνέντευξη: Ευάγγελος Κωφός, Έλληνας ιστορικός
Δημοκρατία της Μακεδονίας - Σκόπια είναι όνομα που εκφράζει την ταυτότητά σας

Ο Παύλος Φιλίποβ Βοσκόπουλος απαντά στον Ευάγγελο Κωφό.
«Το Μακεδονικό ζήτημα είναι η αχίλλειος πτέρνα του ελληνικού μύθου».

Home • About Us • News • Reports • Media • Links • Contact

© 1997-2015 EFA-Rainbow, All Rights Reserved.